Historyk w obliczu katastrofy

Otwarcie konferencji

Fragmenty filmu Prawo do pamięci poświęconego Arsenijowi Roginskiemu (reż. Ludmiła Gordon)

Okrągły stół Historyk w obliczu katastrofy
Moderator: Mikhail Fishman
Udział wezmą: Ludmila Ulitskaya, Andrzej Friszke, Irina Scherbakova, Ralf Fücks

Koncert duetu Maniucha i Ksawery

Sesja I. Historyk jako świadek katastrofy

Moderator: Dariusz Stola

Odwoływanie się do przeszłości w celach politycznych nie jest niczym nowym, ale zjawisko to osiągnęło zupełnie nowy poziom wraz z agresją Rosji na Ukrainę. Dziś historia jest powszechnie wykorzystywana i często instrumentalizowana jako model wyjaśniający wydarzenia i matryca dla prognoz dotyczących przyszłości.

Praca obrońców praw człowieka i prawników dokumentujących zbrodnie wojenne ma oczywistą wartość praktyczną. Ale co w tej sytuacji może i powinien zrobić historyk?

Jak to, co dzieje się dziś, wpływa na badanie przeszłości, w tym na badanie wojen XX wieku? I jak dostępne doświadczenie analizy przeszłości może być wykorzystane do dokumentowania i oceny teraźniejszości? Czy możliwa jest historyczna refleksja nad tym, co dzieje się, na gorąco, z pozycji dnia dzisiejszego i co w tych okolicznościach może zrobić historyk? Jak historyk może przeciwstawić się fałszerstwom i instrumentalizacji historii?

Alexander Cherkasov: Dokumentacja zbrodni w Czeczenii i przyszła historia wojen czeczeńskich

Niccolo Pianciola: Faszyzm, ludobójstwo, kolonializm: koncepcje historyczne i sfera publiczna w czasie wojny

Barbara Engelking: Społeczeństwo polskie w czasie Zagłady. Nowe pytania do historii tego okresu z perspektywy dnia dzisiejszego

Roman Podkur: Jak obecna wojna zmienia spojrzenie ukraińskich historyków na historię kraju?

Hanna Liubakova: Wojna w Ukrainie a współczesne społeczeństwo białoruskie


Przerwa na kawę

Dyskusja

Przerwa

Sesja II. Dzień po katastrofie

Moderator: Catherine Gousseff

Jak pokazują badania XX-wiecznych konfliktów, powojenne społeczeństwa stoją przed wieloma wyzwaniami: społeczną readaptacją uczestników wojny i ofiar przemocy, kryzysem wartości, zbiorową traumą, żądaniem sprawiedliwości i prawnego uregulowania konfliktu. Czy doświadczenie historyczne może dostarczyć wskazówek na temat wyjścia z przeżywanej dziś tragedii? Przezwyciężanie skutków katastrof humanitarnych wymaga długiej, pogłębionej pracy podmiotów politycznych, prawników, działaczy na rzecz praw człowieka, przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego, psychologów, artystów. Co wiedza historyczna może dać tym, którzy zaangażują się w ten długi proces przepracowania tragicznej przeszłości? Zapraszamy uczestników sesji do spojrzenia na swój przedmiot badań w odniesieniu do wyzwań stawianych przez współczesną wojnę.

Marcin Zaremba: O demoralizacji społeczeństwa powojennego.
Na przykładzie sytuacji europejskiej po 1945

Marta Havryshko: Doświadczenie kobiet w zakresie przemocy doznanej w czasie wojny

Georgy Kasyanov: Przyszłość pamięci historycznej i kwestie jej kształtowania

Evgenia Lezina: Konsekwencje odrzucenia prawnej odpowiedzi na zbrodnie okresu sowieckiego w Rosji

Dyskusja

Przerwa na kawę

Sesja III. Okrągły stół. Sztuka jako forma oporu i refleksji nad wojną

Moderator: Piotr Rypson

Jaką rolę odgrywa kultura w projektach imperialnych i wojnach (post)kolonialnych? Jak wojna wpływa na postrzeganie kultury przeszłości? Jakie są możliwości sztuki i artystów w sytuacjach konfliktowych i jak są one dziś wykorzystywane przez środowiska artystyczne w Ukrainie, Białorusi i Rosji? Co się dzieje, gdy prace artystyczne pełnią rolę świadectw, a dokument staje się formą wypowiedzi artystycznej? Jak historia i historycy mogą pracować z tego typu świadectwami?

Uczestnicy: Aleksander Sorin, Zmitser Vainovsky, Marina Davydova, Matvey Weisberg, Karine Arutyunova